Ταξίδι στον χρόνο

Σαν σήμερα το 1979, ένα πολιτικό «τερτίπι» τάραξε τα αθλητικά και κοινωνικά νερά της Σοβιετικής Ενωσης.

Εχουμε αναφέρει τόσο εγώ όσο και ο Μάρκος σε παλαιότερα κείμενα, πως θα επιχειρήσουμε να φωτίσουμε διάφορες πτυχές του αθλητισμού μέσω του Sports Journeys. Σε αυτό το πλαίσιο, έφτασε η ώρα να κάνουμε ένα μικρό ταξίδι στον χρόνο για να δούμε την ιστορία ενός ζευγαριού, που άφησε ανεξίτηλο το στίγμα του στο καλλιτεχνικό πατινάζ την δεκαετία του ‘60. Ο λόγος για την Λούντμιλα Μπελούσοβα και τον Ολεγκ Προτοπόποφ.

Ενδεχομένως να αναρωτηθείτε, πώς μου κατέβηκε ένα τέτοιο θέμα. Σαν σήμερα, 24 Σεπτεμβρίου 1979, το ζεύγος Προτοπόποφ ζητά πολιτικό άσυλο στην Ελβετία. Αιτία; Η απομόνωσή τους αρχικά από την αθλητική κοινωνία της Σοβιετικής Ενωσης και μετέπειτα από το σύνολο των κοινωνικών δραστηριοτήτων της εποχής. Όλα αυτά με τον Λεονίντ Μπρέζνιεφ στην κορυφή της πυραμίδας του Κομμουνιστικού Κόμματος. Το ταξίδι στον χρόνο ξεκινά.

Η πρώτη απόρριψη και η αναρρίχηση

Αμφότεροι έτρεφαν μεγάλη αγάπη για το καλλιτεχνικό πατινάζ, ένα άθλημα που χαίρει ιδιαίτερης εκτίμησης από τα πρώτα χρόνια ύπαρξής του στη Ρωσία. Η ιστορία των Μπελούσοβα και Προτοπόποφ ξεκινά το 1954 σε ένα σεμινάριο με θέμα το πατινάζ στο Λένινγκραντ. Οι ιθύνοντες του αθλητισμού της Σοβιετικής Ενωσης απέρριψαν κάθε αίτημα κρατικής χορήγησης προς τους δύο αθλητές, με αιτιολογία ότι ήταν μεγάλοι ηλικιακά για να μπουν στο κλιμάκιο της Εθνικής ομάδας (23 ο Ολεγκ, 20 η Λούντμιλα…).

Τρία χρόνια αργότερα παντρεύονται στη Μόσχα, συνεχίζοντας τις σκληρές προπονήσεις σε εξωτερικά παγοδρόμια, καθώς το κράτος τους είχε αρνηθεί την είσοδο στις επίσημες εγκαταστάσεις. Μάλιστα, σύμφωνα με τον Τύπο της εποχής, υπήρχαν στιγμές που έκαναν πατινάζ ακόμα και στους -35 βαθμούς κελσίου, με βαρύ ρουχισμό! Μέχρι το 1961 θεωρούνταν οι αιώνιοι δεύτεροι των εγχώριων διοργανώσεων, αριθμώντας τέσσερα ασημένια και ένα χάλκινο μετάλλιο στο πρωτάθλημα Σοβιετικής Ενωσης.

Η καθιέρωση και η αποκαθήλωση

Το ταλέντο του ζεύγους ήταν αδιαμφισβήτητο, κάτι που φάνηκε σε Ευρωπαϊκό και Παγκόσμιο επίπεδο με τέσσερα ασημένια μετάλλιο από το 1962 έως το 1964. Ηταν τόσο δυναμικές οι εμφανίσεις τους, σε βαθμό που οι Αρχες αναγκάστηκαν να αναθεωρήσουν την πρότερη απόφασή τους, επιτρέποντας ακόμα και τη συμμετοχή του σε Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες (1^η παρουσία τους το 1960). Η άνοδος στην κορυφή ήταν πλέον δεδομένη!

Το 1964 στο Ινσμπουργκ της Αυστρίας κατακτούν το χρυσό μετάλλιο σε Ολυμπιακούς Αγώνες, παρουσιάζοντας και εξελίσσοντας το παράλληλο άλμα (είτε σάλκχοφ είτε λουπ). Να σημειωθεί ότι ήταν οι πρώτοι που ανέβασαν στο υψηλότερο σκαλί του βάθρου την Σοβιετική Ενωση. Οι καινοτομίες στο πρόγραμμά τους και η ευρηματικότητά τους κατά την εκτέλεση των κινήσεων, ανάγκασε τους κορυφαίους του είδους να προβούν σε ειδική ανάλυση. Γενικότερα, θεωρούνται πρωτοπόροι του καλλιτεχνικού πατινάζ.

Ακολούθησαν 11 χρυσά μετάλλια σε Ευρωπαϊκά, Παγκόσμια και εγχώρια πρωταθλήματα, σημειώνοντας μία σειρά από ρεκόρ για τα δεδομένα της εποχής. Η τελευταία μεγάλη παράστασή τους δόθηκε το 1968 στη Γκρενόμπλ, όπου Προτοπόποφ και Μπελούσοβα κατακτούν το δεύτερο χρυσό σε Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες. Κάπου εκεί αρχίζει η πτώση, όχι λόγω ηλικίας ή φθοράς, αλλά λόγω της προώθησης ενός νεαρού ντουέτου (Ρόντνινα και Αλεξέι Ουλάνοφ).

Μετά το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα του 1969, η Ομοσπονδία ζητά την απόσυρσή τους από την ενεργό δράση, πιέζοντας με κάθε μέσο. Μάλιστα, για να σιγουρευτούν ότι δεν θα υπάρξει οποιαδήποτε έκθεση για τη Σοβιετική Ενωση και την παρασκηνιακή πολιτική σε επίπεδο αθλητισμού, οι υπεύθυνοι τους απέκλεισαν από την ολυμπιακή αποστολή του 1972!

Πλήρης απομόνωση και το άσυλο

Στα τέλη του 1978 η κατάσταση κρίνεται ανυπόφορη από το ζεύγος Προτοπόποφ, που έμενε εκτός από κάθε αθλητική εκδήλωση, με απόφαση του κράτους. Στις 24 Σεπτεμβρίου του 1979 και μετά από μία ανώνυμη (!) συμμετοχή σε ένα event καλλιτεχνικού πατινάζ, φυγαδεύουν τους εαυτούς τους στην Ελβετία ζητώντας πολιτικό άσυλο. Το… σούσουρο που προκλήθηκε ήταν τεράστιο, επηρέασε την εικόνα της Σοβιέτικης Ενωσης, διότι δόθηκαν λεπτομέρειες των συμβάντων. Ενδεικτικό της ενόχλησηςπου προκλήθηκε, ήταν η διαγραφή των ονομάτων τους από τα αθλητικά μητρώα!

Μέχρι το 1992 και τη διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης, κανένας άνθρωπος του αθλητισμού ή επίσημος-ανεπίσημος φορέας δεν είχε δικαίωμα επικοινωνίας με τους δις χρυσούς ολυμπιονίκες και μέλη του Hall of Fame του καλλιτεχνικού πατινάζ (από το 1978). Ο «πάγος» έσπασε για πρώτη φορά το 2003, όταν τους επιτράπηκε η πρόσβαση στη Ρωσία για έναν διαγωνισμό επίδειξης. Δύο χρόνια αργότερα και με το θέμα να ανασύρεται από τα συρτάρια, ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας, Βάλεντιν Πίσεφ, προσκάλεσε τους δύο «θρύλους» να παρακολουθήσουν το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα, στο πλαίσιο του οποίου τιμήθηκαν.

Παρά τη δημιουργία δίαυλου επικοινωνίας, οι δύο τους παρέμειναν στο σπίτι τους στην Ελβετία, ενώ είχαν αποκτήσει οικεία και στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου ήταν ιδιαίτερα αγαπητοί.

Εις το επανιδείν!